معرفی کتاب طب الکسور

معرفی اثر دکتر عبدالناصر کعدان در شکسته ‏بندى

« طب الکسور» تألیف دکتر عبدالناصر کعدان از جمله کتب طبى است که موضوع شکسته ‏بندى را مورد مطالعه قرار داده است.
مبحث کسر و جبر و یا به اصطلاح امروزى شکسته‏بندى و ارتوپدى از جمله مباحث تخصصى رشته پزشکى است. این رشته پزشکى از کهن‏ترین مباحث مطرح شده در علم پزشکى است. اولین کسى که به تألیف در این زمینه دست زده بقراط است که کتابى با عنوان« الکسر و الجبر» به او نسبت داده شده است.( عیون الابناء فى طبقات الاطباء، ص 55)
کتاب حاضر از جمله نگاشته‏هایى است که به این مبحث از دیدگاه تاریخى پرداخته است. مؤلف در این تألیف سعى کرده هر آنچه از شواهد و مطالب درباره اهتمام مکاتب مختلف ادبى و اطباى بزرگ در منابع تاریخى و طبى بوده جمع‏آورى کند.
ساختار:
این اثر مشتمل بر یک پیشگفتار و دوازده فصل است. در میان فصول کتاب، فصل یازدهم مهم‏ترین و گسترده‏ترین فصل کتاب است. مؤلف در این فصل از سه طبیب مشهور، محمد بن زکریا رازى، ابوعلى سینا و ابوالقاسم زهراوى و نظریات آنها در باب شکسته‏بندى و مسائل پیرامون آن و نوآورى‏هاى آنها در این زمینه به تفصیل سخن گفته است. وى نظریات رازى را از کتاب الحاوى، نظریات ابن سینا را از کتاب القانون فى الطب و نظریات ابوالقاسم زهراوى را از کتاب التصریف لمن عجز عن التألیف استخراج کرده است.
گزارش محتوا:
همان‏گونه که گفتیم مباحث شکسته‏بندى از کهن‏ترین مباحث پزشکى است. این مباحث از دیرباز مورد توجه پزشکان قرار گرفته است و نگاشته‏هایى نیز دراین‏باره به رشته تحریر در آمده است.
کتاب طب الکسور از جمله آثارى است که به مبحث تاریخى شکسته‏بندى اختصاص دارد. اهمیت مباحث تاریخ پزشکى از آن جهت است که:
اولاً سیر پیدایش مباحث علمى و تکامل علوم را به خوبى براى دانشجویان پزشکى روشن مى‏کند.
ثانیاً براى آن دسته از دانشجویانى که قصد تحقیق پیرامون مسائل پزشکى دارند، سرنخ‏هاى سودمند و مفیدى را به دست مى‏دهد.
کتاب مورد بحث نیز به خوبى از عهده این امر برآمده و حتى نشان داده بسیارى از نظریاتى که در زمینه ارتوپدى به عنوان اکتشافات دنیاى غرب مطرح است یا بالکل در طب سنتى مطرح بوده و یا پیش زمینه‏هایى از آن را مى‏توان در کلمات قدماء پیدا نمود.( رک: طب الکسور، ص 15- 16).
در این کتاب نکات ارزشمندى از دانشمندان دوران تمدن اسلامى( و حتى قبل از اسلام) آمده است، اما جاى یک گله و انتقاد همیشگى وجود دارد که متأسفانه تعصبات قومى و ذکر نام پزشکان ایرانى به عنوان پزشکان عرب صرفاً به لحاظ نوشتن آثار به زبان عربى در این کتاب نیز دیده مى‏شود. البته این به آن مى‏ماند که در زمان حاضر که بسیارى از مقالات طبى به زبان انگلیسى نوشته میشود همه نویسندگان مقالات مذکور را انگلیسى یا آمریکایى بدانیم. در باب تاریخ ارتوپدى نزد ایرانیان قبل از اسلام نیز به یک صفحه آن هم با تأکیداتى از قبیل استفاده از پزشکان و دانش غیر ایرانیان در این کتاب اکتفاء شده است که جاى گله دیگر دارد.
وضعیت کتاب:
افست این اثر توسط مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکى، طب اسلامى و مکمل دانشگاه علوم پزشکى ایران در بهمن ماه سال 1386 ش با مقدمه‏اى کوتاه به قلم آقاى دکتر محمد مهدى اصفهانى منتشر شده است.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع در انتهاى کتاب آمده است. آدرس منابع مطالب کتاب نیز در پاورقى ذکر شده است.
منابع مقاله:
مقدمه و متن کتاب‏

عبدالناصر کعدان‏
« دکتر عبد الناصر کعدان» از اساتید رشته پزشکى دانشگاه حلب( سوریه) است. وى مدتى رئیس دپارتمان تاریخ پزشکى دانشگاه حلب بوده است. از زندگى علمى او چیز چندانى نمى‏دانیم. از آثار وى مى‏توان به این نگاشته‏ها اشاره کرد:
1. کتاب طب الکسور: درباره این اثر به تفصیل سخن خواهیم گفت.
2. مقاله أدویة الزینة فى قانون.
3. کتاب الجراحة عند الزهراوى.
4. مقاله البردة و علاج‏ها فى مؤلفات الطب العربى الاسلامى.