معرفی کتاب تاریخ التعلیم الطبى فى البلاد العربیة

(معرفی کتب تاریخ پزشکی)

« تاریخ التعلیم الطبى فى البلاد العربیة» تالیف محمد کمال شحاده، پیرامون تاریخچه‏اى از آموزش دانش طب در مناطق عربى است. مؤلف در این اثر سعى دارد تا سیر تحولات دانش طب- خصوصاً از لحاظ آموزش این دانش- را در مملکت‏هاى عربى بیان کند؛ بنابراین در این اثر از دوران جاهلى و طب آن روزگار شروع مى‏کند و مطالب کتاب را با بررسى تعلیم طب جدید در کشورهاى عربى پایان مى‏دهد.

ساختار:
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و هفت فصل است. در مقدمه به طب در عصر جاهلى و دروان اسلامى، ترجمه علوم در عهد اموى و عباسى، مرحله تألیف و نگارش و مهم‏ترین بیمارستان‏ها اشاره شده است. هر یک از فصول کتاب نیز مشتمل بر عناوین متعددى است.
گزارش محتوا:
کتاب را نمى‏توان تنها یک کتاب تاریخى و گزارش از طب سنتى در کشورهاى عربى دانست، بلکه بررسى تاریخ طب سنتى در این اثر تنها به بخشى جزئى از آن را به خود اختصاص داده است. در مقابل بیشتر مباحث این اثر پیرامون رشته پزشکى جدید و تاریخچه آن در کشورهاى عربى( مصر، سوریه، عراق، لبنان) است.
مطالعه این اثر از این جهت ارزشمند است که سیر تحول دانش پزشکى و آموزش آن در کشورهاى عربى از طب سنتى تا طب جدید به تصویر کشیده شده است و شاید این اثر از اولین آثارى است که در تاریخ پزشکى جدید تألیف شده است.
ویژگى دیگر این اثر نقل اسنادى از تاریخ پزشکى- خصوصاً پزشکى جدید- به صورت عکس و اسناد خطى است.
خلاصه مطالب فصول کتاب به ترتیب عبارت است از:
1. اولین فصل کتاب پیرامون آموزش پزشکى در کشورهاى عربى از ابتداى اسلام تا پایان قرن هجدهم میلادى است. این فصل خود به دو بخش تقسیم شده که در بخش اول مباحث مورد نظر تا پایان قرن پانزدهم مطرح شده و بخش دوم از ابتداى قرن شانزدهم تا پایان قرن هجدهم است.
2. فصل دوم درباره مدارس پزشکى در کشور مصر است.
3. فصل سوم پیرامون مدرسه پزشکى و داروسازى در دانشگاه‏هاى سوریه و بیروت است.
4. فصل چهارم درباره دانشکده پزشکى فرانسوى بیروت است.
5. فصل پنجم به مدرسه پزشکى عثمانى و معهد طب عربى و دمشق اختصاص دارد.
6. فصل ششم درباره دانشکده پزشکى بغداد است.
7. فصل هفتم پیرامون تعلیم داروسازى و مدرسه داروسازى بغداد است.

وضعیت کتاب‏
کتاب در سال 1421 ق( 2000 م) توسط اداره کتب و مطبوعات دانشگاهى دانشگاه حلب چاپ و منتشر شده است.
فهرست مطالب کتاب در ابتداى اثر آمده است. همچنین کتاب مشتمل بر بیش از بیست سند تصویرى و نوشتارى است. پاورقى‏هاى هر فصل از کتاب نیز در انتهاى همان فصل ذکر شده است.

منابع مقاله:
مقدمه و متن کتاب‏