زندگینامه حکیم مظفّر بن محمّد حسینى شفایى‏

(نگاهی به زندگی طبیب و شاعر معروف عهد اکبر شاه)

حکیم مظفّر بن محمّد حسینى شفایى طبیب و شاعر معروف عهد اکبر شاه است. او از آن جمله طبیبان ایرانى است که به هندوستان آمده. طبّ این خطّه را رونق بخشیدند و با سعى و کوشش‏هاى علمى آنان طبّ یونانى در هند رواج یافت و به مقامى والا رسید.

حکیم مظفّر در اصفهان متولّد شد و به خاطر علمش به زودى به دربار شاه عباس راه یافت. او در دربار شاه عباس احترام فراوان داشت و همه امیران دربار او را بسیار گرامى مى‏داشتند. در عهد اکبر شاه وارد هند شد و در اینجا نیز به خاطر مهارت و اعجاز علمى خود عزّت و احترام کسب کرد. در عهد جهانگیر شاه در رمضان 1037 ه./ 1627 م. درگذشت.
دلیل اصلى شهرت او در طبّ قرابادین شفایى است. این کتاب نخستین بار در 1267 ه./ 1850 م. به چاپ رسید و سپس در چاپخانه‏هاى مختلف چاپ‏هاى متعدّدى از آن صورت گرفت. کارى که او درباره کلّیّات قانون انجام داده به نام کلّیّات شفایى معروف است. نسخه‏اى از این کلّیّات در کتابخانه سالار جنگ حیدرآباد محفوظ است. کتاب دیگرى به نام شفاء العلل زینت‏بخش کتابخانه ایالتى حیدرآباد است.

انتساب کلّیّات شفایى به نظر من جاى تامّل دارد. شفایى نه تنها طبیبى حاذق و ماهر بود بلکه در حکمت نظرى و شاعرى نیز برترى داشت. صائب (تبریزى) درباره او گفته است:

در اصفهان که بدرد سخن رسد صائب

‏ کنون که نبض ‏شناس سخن شفایى نیست.

آثار او علاوه بر دیده بیدار، نمکدان حقیقت و مثنوى مهر و محبّت یک دیوان و چند مثنوى است.

منبع:

ظل الرحمن، قانون ابن سینا، شارحان ومترجمان آن، 1جلد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى - تهران، چاپ: اول، 1383 ه.ش.