زندگی نامه پروفسور محمد قلی شمس

بنیان گذار چشم پزشکی ایران

پروفسور شمس مسیر ایرانی پروفسور محمد قلی شمس فرزند دکتر یحیی شمس ملقب به لسان الحکماء، در 5 ربیع الاول سال 1323 هـ.ق برابر با 1283 هـ.ش در شهر تهران چشم به جهان گشود و در دامان خانواده‌ای اصیل و تحصیل کرده از تبار بزرگان ایران پرورش یافت.

پرفسور شمس از دوران کودکی به حرفه پزشکی عشق می‌ورزید و صبح های جمعه پدر را هنگام ملاقات بیماران همراهی می‌کرد. وی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی و متوسطه در مدرسه سن‌لولین تهران تحصیلات پزشکی رادر مدرسه دارالفنون آغاز کرد. سپس در سال 1923 میلادی عازم کشور فرانسه شد و دردانشکده پزشکی نظام شهر لیون پذیرفته شد و ضمن ادامه تحصیل در رشته پزشکی به درجه افسری نیز نایل شد.

در سال 1927 م دوره اول اگرگاسیون (aggregation) را آغاز نمود و در سال 1929 م موفق به گذراندن دورة دوم کنکور اگرگاسیون گردید. سپس در بیمارستان وال دوگراس پاریس که یک بیمارستان آموزشی بود مشغول به کار شد و پس از گذشت یک سال به تدریس پرداخت. در سال 1931 میلادی از طرف مرحوم اعتمادالدوله قره‌گزلو وزیرمعارف وقت برای معالجه بیماران به ایران دعوت شد.

نخستین اقدام پروفسور شمس در ایران، دستور برپایی بخش چشم پزشکی ارتش در خیابان حافظ نزدیک چهارراه عزیزخان و سپس راه اندازی بخش چشم پزشکی مدارس در قسمتی از ساختمان مدرسه دارالفنون بود.

او جهت مبارزه با بیماری تراخم درجنوب ایران در انجمن چشم پزشکی جهان تقاضای تعدادی پزشک کرد و به این ترتیب وی به همراه پزشکان اتریشی و ایرانی به درمان بیماران پرداخت. با تلاش این تیم پزشکی بیماری تراخم در مناطق جنوبی ایران تقریبا ریشه کن شد. پروفسور شمس مسیر ایرانیبا راه اندازی بیمارستان فارابی، انجام عمل جراحی چشم برای آموزش دانشجویان به این بیمارستان منتقل شد.

بیمارستان فارابی شامل 2 درمانگاه، 1 اطاق عمل و 25 عدد تخت بود. این بیمارستان در طول خدمت پرفسور از لحاظ چشم پزشکی در سطح بالایی قرار داشت و به دفعات مورد بازدید اساتید و چشم پزشکان برجسته جهانی قرار گرفت.

پروفسور شمس و همکارانش در سال 1326 هـ. ش افتخار یافتند انجمن چشم پزشکی ایران را به طور رسمی دائر کنند. در سال 1333 هـ.ش انجمن چشم پزشکی ایران رسماً به عضویت انجمن بین المللی چشم پزشکی در آمد.

در سال 1347 هـ. ش مجله انجمن چشم پزشکی ایران به مدیریت و صاحب امتیازی پروفسور شمس برای اولین بار در ایران تأسیس شد. این نشریه هر سه ماه یکبار انتشار می‌یافت. پس از انقلاب اسلامی نیز مجله چشم پزشکی ایران با مسوولیت ایشان منتشر می‌شد.

اولین عمل پیوند قرنیه ایران در سال 1313 توسط او در بیمارستان فارابی انجام شد. درآن زمان مرحوم پروفسور شمس هنوز ریاست این بیمارستان را به عهده نداشت و مثل بسیاری از پیشگامان عرصه علم از جرات و شهامت بسیاری برخوردار بوده و تمام تلاش خود راانجام داد تا بتواند اولین عمل پیوند قرنیه را در کشور به ثبت برساند.

همچنین پیوند صلبیه و پیوند توأم صلبیه و قرنیه، درمان تراخم چشم با روش دیاترموکواگولاسیون، درمان فشار شریان شبکیه با روش افتالمودینامومتری از دیگر افتخارات ایشان است.پروفسور شمس مسیر ایرانی

این دانشمند و محقق بزرگ ایرانی در طول حیات پربار خود تعداد بسیاری متخصص چشم پزشکی را که بعدها در هیات علمی دانشکده پزشکی و یا در موسسات مختلف چشم پزشکی مشغول به کار شدند آموزش داده و در عین حال از مطالعات علمی خویش نیز غافل نبود.

پروفسور هرمزشمس، پسر پروفسور محمد شمس، پشتکار،‌ جدیت و نظم را اصلی ترین علل ترقی پدر خود می‌داند ومی‌گوید پرفسور همیشه درمان بیماران، آموزش به دانشجویان و اعتلای علم چشم پزشکی را مقدم به زندگی و حتی خانواده خود می‌دانست. او هیچگاه ناامید نمی‌شد و تارسیدن به موفقیت دست از تلاش برنمی‌داشت.

اسطوره تاریخ چشم پزشکی ایران در آخرین سخنرانی خود در سیمای جمهوری اسلامی ایران گفت: زمانی که به وطن بازگشتم فقط چند چشم پزشک در ایران بود اما حالا که نگاه می کنم و صدها چشم پزشک جوان و علاقمند که اکثرا شاگردانم بوده اند را در این زمینه به فعالیت علمی و درمانی مشغول می‌بینم، احساس می‌کنم بهترین عمر و زندگی را داشته ام.

سرانجام پروفسور محمد قلی شمس پس از 65 سال تحقیق پژوهشی و خدمت به مردم در بیست و سوم شهریور ماه سال 1375 در سن 92 سالگی با کوله باری از علم و معنویت چشم ازجهان فرو بست.

منبع: اینترنت