نخستین پیوندهای انجام شده در تاریخ پزشکی جهان

هدف از پیوند، جایگزین و ترمیم عضو صدمه دیده یا از کارافتاده در شخص گیرنده است. در این میان به شخصی که پیوند را دریافت می‌کند گیرنده عضو و به کسی که عضو را اهدا می‌کند، اهداکننده یا دهنده می‌گویند  .

به شخصی که دچار مرگ مغزی شده و اعضای بدنش با استفاده از دستگاه‌های تنفس مصنوعی و دیگر تجهیزات مربوطه زنده نگه داشته شده است اهدا کننده مرده و بی‌جان گفته می‌شود. علاوه بر اهداکنندگان دچار مرگ مغزی که در 20 سال گذشته بیشترین درصد اهداکنندگان را تشکیل داده‌اند، اخیرا از اهداکنندگان دچار مرگ قلبی نیز استفاده می‌شود.

  پیوند عضو، از افسانه تا واقعیت
پیوند عضو از انسان به انسان تاریخچه‌ای طولانی دارد. چنین پیوندهایی حتی پیش از ساخت و اختراع وسایل جراحی مناسب، وجود داشته است. در تاریخ نوشته شده است که یک طبیب چینی به نام پی ین چیااو، قلب ضعیف یک مرد قوی را با قلب قوی یک مرد ضعیف عوض کرده تا میان این دو تعادل برقرار کند. همچنین روایت می‌کنند که در قرن سوم میلادی، دو نفر به نام دامیان و کاسماس پای یک بیمار را که دچار قانقاریا شده بود، را با پای یک برده حبشی تازه درگذشته عوض نمودند که البته این دو مورد بیشتر به داستان و افسانه شباهت دارد.

شاید قدیمی‌ترین روایت‌های پیوند اعضا مربوط به پوست باشد که برمی گردد به یک جراح هندی به نام ساشروتا، گویا او در قرن دوم پیش از میلاد، سعی کرده پوست بینی یک بیمار را به صورت اتوگرافت ترمیم کند. اما تاریخ ثبت نکرده که آیا این عمل، موفقیت آمیز بوده یا اینکه شکست خورده است. قرن‌ها بعد جراح ایتالیایی، گاسپار تاگلیاکوزی یک پیوند اتوگرافت پوست را به شکل موفقیت آمیز به انجام رساند. او همچنین در پیوندهای دیگری سعی کرد این کار را به صورت آلوگرافت انجام دهد که در تمام موارد با شکست مواجه شد و اولین موارد از رد پیوند را در تاریخ به ثبت رساند.
ادوارد زیرم در سال 1905 در کشور اتریش اولین عمل موفقیت آمیز پیوند قرنیه را روی انسان به انجام رساند.

پیوند عضو در جنگ جهانی
جنگ جهانی اول با وجود تمام مشکلاتی که برای بشر داشت، کمک زیادی به پیشرفت و موفقیت پیوند عضو کرد. مشهور‌ترین جراحی که در آن زمان پیوند عضو انجام را می‌داد، هارولد گیلیس بود، بعد از وی دستیارش آرچیبالد مکیندو این روش را در جنگ جهانی دوم و با عنوان جراحی ترمیمی ادامه داد.

در دهه 30 میلادی، جراح اوکراینی، یویو وورونوی، اولین پیوند را از مرده به انسان انجام داد که موفقیت آمیز نبود. در سال 1954، اولین پیوند کلیه میان دو دوقلوی همسان با موفقیت انجام شد. در سال 1963، جیمز هاردی عمل پیوند ریه را از یک مرده به یک بیمار مبتلا به سرطان به خوبی انجام داد. بیمار 18 روز زنده ماند، اما در اثر نارسایی کلیه از دنیا رفت.

در آن سال‌ها، انجام پیوند قلب برای جراحان تبدیل به یک آرزوی بزرگ شده بود. تا اینکه در سوم دسامبر 1967، دکتر بارنارد در شهر کیپ تاون در آفریقای جنوبی، اولین عمل موفق پیوند قلب را انجام داد. این بیمار با قلب پیوندی‌اش 18 روز زنده ماند. پوشش خبری فوق العاده‌ای که رسانه‌ها در سراسر جهان درخصوص این عمل انجام دادند، پیوند قلب را در مرکز توجهات قرار داد و این نوع پیوند رونق یافت، به طوری که در حد فاصل سال‌های 1968 تا 1969بیش از صد عمل پیوند قلب انجام شد که البته بیشتر بیماران ظرف حداکثر 60روز از دنیا می‌رفتند. اما بیمار دومی که از سوی دکتر بارنارد عمل شده بود، توانست 19 ماه زنده بماند.

در سال 1970 داروی سیکلوسپورین به عنوان یک داروی کلیدی در این رابطه به دنیای پزشکی معرفی شد. ظهور داروی سیکلوسپورین در آن سال‌ها حکم یک معجزه را داشت و به این ترتیب، عمل پیوند به یک عمل نجات بخش تبدیل شد. در سال 1981 اولین پیوند قلب و ریه در بیمارستان دانشگاه استانفورد به خوبی انجام شد و سرپرست گروه، موفقیت این عمل را مدیون سیکلوسپورین دانست.

لیستی از اولین عمل‌های پیوند عضو موفق در جهان: